استقرار و استمرار نظام توحیدی در دوران ظهور امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) جز بر پایه قانون و رعایت همگانی آن تحقق نمی‌یابد. قانون‌مداری در همه ابعاد اجتماعی عصر ظهور، اصلی‌ترین رکنی است که گسترش عدالت در همه جای زمین را تضمین می‌کند.

اقتدار دین، اقتدار قانون

دین مورد رضای خدا، دین همراه با ولایت است: «الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِینَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِینًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ».(1) در حقیقت دین همراه با ولایت، دین اداره‌کننده جامعه است و دین اداره‌کننده جامعه، تبیین‌کننده اساسنامه و مرامنامه حکومت است. وقتی دین خدا مستقر شد، همه شئون حکومت نیز از زاویه نگاه شریعت تبیین می‌شوند. وقتی دین ولایی، مقتدرانه در جامعه حاکم می‌شود، قانون الهی نیز با اقتدار در صحنه اجتماع پیاده می‌شود. قرآن کریم جامعه مهدوی را این‌گونه ترسیم می‌کند: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُم فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَلَیُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِكُونَ بِی شَیْئًا وَمَن كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ»؛ «خدا به كسانى از شما كه ایمان آورده و كارهاى شایسته كرده‏اند، وعده داده است كه حتماً آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد؛ همان‌گونه كه كسانى را كه پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد و آن دینى را كه برایشان پسندیده است به سودشان مستقر كند و بیمشان را به ایمنى مبدل گرداند [تا] مرا عبادت كنند و چیزى را با من شریك نگردانند و هر كس پس از آن به كفر گراید آنانند كه نافرمانند».(2)

اساس عزت و اعتبار شهروندان در جامعه‌ای که قانون در آن اقتدار یافته است،  رعایت قانون است. در چنین جامعه‌ای، آنان که بعدی‌گران به حقوق دیگران و تجاوز‌کنندگان از حدود قانون هستند، ذلیل و بی‌حرمتند. وقتی جامعه توحیدی امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) شکل می‌گیرد، اراده و خواست خدا، تعیین‌کننده مسیر انسان‌ها خواهد بود؛ خدایی که تجاوزگران را دوست نمی‌دارد.(3) در این جامعه، امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به عنوان رهبر جامعه، موظف به برخورد قاطع با قانون‌شکنان است، به‌گونه‌ای که شرکت آنان را در هم شکند و ذلت و خواری را نصیب‌شان سازد: «أینَ قَاصِمُ شَوکَةِ المُعتَدینَ؟؛ کجاست آن حاکم قدرتمندی که شوکت و عزت تجاوزگران و قانون‌شکنان را در هم می‌شکند».(4)

خون‌خواهی

کسانی که به ناحق کشته شوند، افرادی که به جرم حقیقت‌خواهی مورد ظلم و شکنجه و قتل واقع شوند، به یقین در دولت امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) خونشان پایمال نمی‌شود؛ چرا که حضرت، منتقم خون همه مظلومان تاریخ است؛ انتقام‌گیرنده خون به ناحق ریخته پیامبران، امامان و فرزندان آن‌ها و نیز خواهان خون شهیدان کربلاست: «أینَ الطَّالِبُ بِذُحُولِ الأنبیاء و أبناء الأنبیاء؟ أینَ الطَّالِبُ بِدَمِ المَقتُولِ بِکَربَلاء».(5)

خون‌خواهی خون‌های به ناحق ریخته شده، به‌ویژه خون آنان که در جهت اسقرار حکومت الهی کوشیدند، در دوران حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تکلیفی شرعی و قانونی و ضرورتی حکومتی حساب می‌شود؛ زیرا آنان که بدون موفقیت در برقراری حکومت اسلامی به شهادت رسیدند، بخشی از پاداش نیکویشان، همین وراثت و حکومت صالحان در زمین است و انتقام قاتلانشان، نوعی قدرشناسی از آنان به حساب می‌آید.

«از ویژگی‌های دوران حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، آن است که عدالت در جامعه ظهور و غلبه پیدا می‌کند، راه‌ها و جاده‌‌ها امنیت کامل می‌یابند و مظلوم داد خویش را از هر کس که به او ستم کرده است، می‌ستاند».(6) قانون حق، آن است که بتواند جلوی ظالم را بگیرد و زمینه را برای دادخواهی مظلومان هموار سازد. اگر در جامعه‌ای ـ حتی اگر نام اسلامی بر خود نهند ـ ظالمان و ستمگران امنیت داشته باشند و مظلومان و ستمدیدگان توان شوریدن بر آنان و گرفتن حق خویش را نداشته باشند، خداوند آن جامعه را به عذاب و فنا تهدید می‌کند.(7)

اجرای قانون در هر شرایط و برای همه

تا سخت‌گیری در اجرای قانون نباشد و تا قانون‌شکنان از شکستن قانون واهمه نداشته‌ باشند، جامعه قانون‌مند نمی‌شود و تا با متجاوزان به حقوق دیگران، با صلابت و قدرت برخورد نشود و تا حق مظلومان با قاطعیت و شدت از آنان باز ستانده نشود، جامعه امنیت نمی‌یابد.

قانون‌مداری در حکومت عدل مهدوی به اندازه‌ای است که تحت هیچ شرایطی، اجرای قانون تعطیل‌بردار نیست و در سخت‌ترین و پیچیده‌ترین اوضاع نیز حاکمیت قانون حفظ می‌شود. امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) ستم ستمگران را به خودشان بر می‌گرداند و حقوق ستمدیدگان را به هر قیمتی که باشد، از ستم‌پیشگان می‌گیرد و به آن‌ها باز می‌گرداند. «از مظالم عباد را می‌پردازد، تا آنجا که اگر ـ از باب مثال ـ مالی زیر دندان ظالمی باشد، آن را می‌کند تا به صاحبش برگرداند».(8)

در هر کجای تاریخ آنان که داعیه حکومت داشته‌اند، ادعای رعایت برابری همگان در برابر قانون را نیز داشته‌اند؛ حتی آنان که در اجرای قانون به تبعیض می پردازند، باز هم در شعارهایشان برابری همه افراد جامعه در جواب‌گویی به مسئولیت‌های قانونی را مورد تأکید قرار می‌دهند. بدیهی است که امامی معصوم هم‌چون امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که خود تجلی قانون و نماد حقیقی قانون‌مداری است، زمانی که پرچم حکومت جهانی توحید و عدل را بر می‌افرازد، هر کس را در هر کجای مملکت اسلام و در هر پست و مقام و موقعیتی که باشد و هر اندیشه و مرامی که داشته باشد، مجبور به اطاعت از قانون می‌کند و قانون عدالت را درباره همگان یکسان می‌سازد. در سخنی از امام باقر(علیه السلام) آمده است: «مهدی ما ... در میان همه آفریدگان خدا عدالت را برقرار می‌کند، چه انسان‌هایی نیکوکار باشند و چه افرادی بدکار».(9)

امام در همان ابتدای کار، در عهدنامه خویش کارگزارانش را به رعایت قانون فرا می‌خواند؛ چرا که اگر قرار است در جامعه پس از ظهور، عدالت و قانون حکمفرما باشد، خود این پیشگامان بیشتر از هر کسی، موظف به رعایت قانون می‌باشند؛ اینکه خونی به ناحق نریزند، زنا نکنند، سرقت نکنند، احتکار نکنند، مال یتیم نخورند، به منزلی هجوم نبرند، حریمی را هتک نکنند، کسی را جز به اجرای حدود نزنند، مسیری را ناامن نکنند و ... . (10) امام علی(علیه السلام) در توصیف یاران امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرموده است: «آگاه باشید در فردایی که به زودی با دستاوردهای ناشناخته فراخواهد رسید، والی و حاکمی ـ متفاوت با دیگر والیان و حاکمان ـ کارگزاران دولت خود را در مورد عملکردهای بد و نادرستشان مورد بازخواست قرار خواهد داد».(11)

ترس از قانون‌شکنی

اجرای قاطعانه قانون، در مورد هر کسی که در هر کجای زمین، حرمت قانون را نادیده گرفته یا به حقوق دیگران تجاوز نموده است، چنان بیم و خوفی در دل قانون‌گریزان ایجاد می‌کند که حتی از سایه‌هایشان می‌ترسند. شگردهای امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) در کیفیت مجازات متخلفان نیز نقش مهمی در ایجاد رعب و وحشت در دل آن‌ها دارد. در حدیثی از امام صادق(علیه السلام) تصویری گویا از کیفیت برخورد امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) با یکی از چهره‌های سرشناس طاغی و یاغی علیه حکومت مهدوی نقل شده که از چند نکته قابل توجه است: «هنگامی که آن مرد در نقطه‌ ای مسلط بر سر مبارک مهدی ایستاده و به امر و نهی پرداخته است، ناگهان حضرت با اشاره‌ای، یارانش را به گردن زدن او فرمان می‌دهد. پس ـ با مشاهده چنین منظره‌ای ـ دیگر هیچ کس در شرق و غرب عالم نمی‌ماند، مگر اینکه از او هراسان می‌شود».(12)

دیدار چهره مخالف با امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) بی مقدمه‌چینی و بدون پردازشی حساب‌شده صورت نمی‌گیرد. اینکه امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف) چهره به چهره با انسانی معاند و مفسد و واجب‌القتل روبه‌رو می‌شود، بر طبق نقشه‌ای از پیش تعیین شده است که مراحل بعدی ذکر شده در حدیث، این نقشه را روشن‌تر می‌سازد.

 کیفیت قرار گرفتن آن مرد و تسلطی که در جهت آسیب‌رسانی به امام داشته و نیز فضای ایجاد شده برای او که بتواند حاکم مطلق دورانش را مورد عتاب و امر و نهی قرار دهد، زوایه دیگری است که نشان می‌دهد صحنه حادثه با دقت طرح‌ریزی شده است.

حضور یاران امام(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به صورت پنهان و در چند قدمی حضرت، به‌گونه‌ای که تنها با یک اشاره حضرت فرمان قتل مرد را دریافت کرده و به اجرا گذارند، بر دقت برنامه طراحی شده دلالت دارد.

انعکاس صحنه کشته شدن مرد یاغی به همه مردم، به‌گونه‌ای که در فرمایش امام صادق(علیه السلام) هراسان گشتن مردم در شرق و غرب عالم را به همراه داشته باشد، بدون بهره‌گیری از رسانه‌های مدرن امکان ندارد.

میان این روایت و روایاتی که چهره عطوف و مهرآمیز از امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تصویر می‌کنند و بر رحمت عام و شفقت پدرانه آن حضرت تأکید دارند، می‌توان این‌گونه جمع کرد که دیدن یا شنیدن چنین صحنه‌ای توسط مردم عادی، به‌ویژه کسانی که حضرت را به عنوان رهبر حکیم کل جامعه بشری در آن دوران، به مهربانی و دوستی می‌شناسند، پیامی جز سخت‌گیری در اجرای قانون و ایجاد رعب و هراس در قانون‌ستیزان ندارد. پیامی که نتیجه‌اش محبت به توده مردم و احترام به حقوق آنان است؛ و این همان حکمتی است که در بریدن دست دزد در ملأ عام و سنگ‌سار کردن زانیان و اعدام مفسدان و فتنه‌گران در پیش چشم مردم مورد نظر است.(13)

پی‌نوشت:

1.       مائده: 3.

2.       نور: 55.

3.       مائده: 87.

4.       مفاتیح‌الجنان، بخشی از دعای ندبه.

5.       همان.

6.       بحارالانوار، ج52، ص144.

7.       ر.ک: حسین مهدویان، بهاری‌ترین فصل انسان، ص 90.

8.       مهدی کورانی، معجم احادیث امام مهدی، ج2، ص 521.

9.       بحارالانوار، ج51، ص 29.

10.   صافی گلپایگانی، منتخب‌الاثر، ص 469.

11.   نهج‌البلاغه، خطبه 138.

12.   غیبت نعمانی، ص 340.

13.   ر.ک: بهاری‌ترین فصل انسان، ص 95 ـ 97.

:: موضوعات مرتبط: مهدویت , ,
:: برچسب‌ها: قانون‌مداری در جامعه مهدوی , مهدویت , وبگاه کانون فرهنگی تبلیغی مردمی طه , کانون طه , ,
:: بازدید از این مطلب : 3604